ÖZET
Hafıza inşası, kolonyal süreçlerin ve yeni kolonyal formların işleyişinin ayrılmaz bir parçasını teşkil eder. Mekanın, ritüelin, bedensel pratiklerin ve tarih anlatısının şekillendirilmesi suretiyle, kolonyal toplumların kolektif hafızasını biçimlendirmeye devam eder. Bu noktada, sosyal bilimlerin iki farklı alanı; hafıza inşası ve neokolonyalizm ilişkisi, yeni bir tartışma alanı açmaktadır. Bu ilişki, çalışmamız bağlamında karşılığını, neokolonyal hafıza kavramsallaştırmasında bulmaktadır. Bu çalışmanın konusunu, Fransa ve Cezayir’in ortak kolonyal dönem tarihinin ve direnişin sembol şahsiyetinin konu edildiği Abd el-Kader müze sergisi oluşturmaktadır. 2022 yılında Fransa’nın Marsilya şehrinde, Avrupa ve Akdeniz Medeniyetler Müzesi’nde düzenlenen Abd el-Kader Sergisi, çalışmanın katılımcı gözlem ile gerçekleştirilen sahasını oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı, Abd el-Kader müze sergisi üzerinden okuyarak, başta dönemselleştirme olmak üzere tarih yazımı, anlatı inşası, seçici hatırlatma ve unutturma gibi çarpıtma dinamiklerini içeren hafıza inşasının neokolonyal süreçler ile ilişkisine dair bir tartışma yürütmektir. Bu bağlamda, neokolonyal hafıza inşasının, bir taraftan kolonyal dönemin sorunlu geçmişini yatıştırma çabalarının bir parçası, diğer taraftan kolonyal mirasın ve güç eşitsizliklerinin sürdürülmesini içeren kültürel etki mekanizmasının aracı olduğu iddia edilmektedir. Abd el-Kader’in hayat serüvenini; direniş, tutsaklık, sürgün ve mirası olarak dönemselleştiren sergi, onun monografisini mağlup, tutsak, pasif; aynı zamanda lider, uyumlu, barış insanı, din adamı olarak sunmaktadır.