ÖZET
Modernleşme, uygarlaştırıcı söylem ve doğrusal bir tarih anlayış şekli olarak Aydınlanma ile birlikte ortaya çıkmıştır. Toplumsal ve siyasal örgütlenmesi mezhep temelinde yapılanan İran, 20. yüzyılda iki büyük devrim hareketine beşiklik etmiştir. Yüzyılın hemen başında ve sonuna doğru yaşanılan devrim hareketleri, Batılı modernleşme ve devrimlerin aksine dinî sınıfın liderliğinde monarşik yönetimlere karşı gerçekleştirilmiştir. Paradoksal olarak her iki devrim de ülkeyi modernleştirmek ve dinsel otoritenin iktidar alanını yok ederek sekülerleştirmek isteyen hanedan ailelerine karşı dinsel etki ve liderlikler altında ortaya çıkmıştır. Modernleşme proseslerinin geliştirdiği siyasal katılım istekleri ve kurumsallaştırdığı katılım kanalları, dünyevi iktidar taleplerini mobilize etmiş ve kalkınma projeleri maliyetlerinin ezdiği toplum kesimleri birleşerek siyasal iktidarı devirmiştir. Dinsel etki ve liderlik altında yaşanan bu modern siyasal tepki, İran toplumuna özgü gelişimi göstermektedir.